• آزمایشگاه پاتوبیولوژی دکتر خسروشاهی
• آزمایشگاه تشخیص طبی
• ۱۳۹۷/۱۲/۱۲
• 1 دقیقه

از 70 سال پیش تا کنون، بیماری های عفونی ناشی از میکروب ها ،باکتری ها، ویروس ها و انگل ها با آنتی بیوتیک هایی که خواص ضد میکروبی دارند درمان پذیر شده اند. اما استفاده ی بی رویه و گسترده از این آنتی بیوتیک های ضد میکروبی موجب سازگاری و مقاوم شدن برخی میکروب ها در برابر این داروها شده است.
طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، در آمریکا حداقل 2 میلیون نفر در سال به باکتری های مقاوم به دارو مبتلا می شوند و هرساله حدود 23000 نفر از این بیماران جان خود را از دست می دهند.

نیاز به مشاوره بیشتر دارید؟ برای صحبت با آزمایشگاه پاتوبیولوژی دکتر خسروشاهی کلیک کنید.

بپرس مشاوره رایگان

حقایقی در مورد مقاومت آنتی بیوتیکی:
در اینجا به نکات کلیدی در مورد مقاومت آنتی بیوتیکی می پردازیم:

مقاومت آنتی بیوتیکی می تواند در باکتری ها، قارچ ها، انگل ها و ویروس ها ایجاد شود.
مقاومت آنتی بیوتیکی می تواند باعث پرهزینه شدن و طولانی شدن درمان بیماری باکتریایی شود.
مقاومت آنتی بیوتیکی می تواند در اثر علل بیولوژیک و اجتماعی ایجاد شود.
اشکال برجسته ای از عفونت های مقاوم به آنتی بیوتیک وجود دارد مثل عفونت با استافیلوکوک طلایی مقاوم به متی سیلین، اشکال سل مقاوم به دارو، موارد مقاوم HIV و موارد مالاریای مقاوم به آنتی بیوتیک.
داروهای آنتی بیوتیکی باید دقیقا طبق دستور پزشک مورد استفاده قرار گیرند در غیر این صورت می توانند باعث به وجود آمدن موارد مقاوم به آنتی بیوتیک شوند.
هر عفونتی نیاز به درمان با داروهای ضد میکروبی (آنتی بیوتیک ها ) را ندارد.
دوره تجویزشده داروهای آنتی بیوتیکی باید همیشه تکمیل شود، حتی اگر علائم واضح بیماری از بین رفته باشد.
اگر داروهای آنتی بیوتیکی تمام میکروب ها را به طور کامل نابود نکنند، می توانند مقاومت به داروهای ضد باکتریایی را در آینده ایجاد نمایند.
هیچ گونه ی جدیدی از آنتی بیوتیک ها در 30 سال گذشته کشف نشده است.

مقاومت آنتی بیوتیکی چیست؟
مقاومت آنتی بیوتیکی نوعی مقاومت به دارو شناخته می شود که در آن میکروارگانیسم های ایجاد کننده بیماری (باکتری ها، قارچ ها، انگل ها و یا ویروس ها) دیگر در اثر داروهایی که قبلا به آنها حساس بوده اند از بین نمی روند، به عبارت دیگر به درمان آنتی بیوتیکی پاسخ نمی دهد.

عدم پاسخ به درمان آنتی بیوتیکی می تواند منجر به عوارض متعددی گردد مثل:

عفونت هایی که کنترل شان سخت تر است و مدت زیادی در داخل بدن می مانند.
طولانی شدن مدت اقامت در بیمارستان
بالا رفتن هزینه های اقتصادی و اجتماعی درمان بیماری.
افزایش خطر گسترش بیماری
در برخی موارد افزایش خطر مرگ بیمار

علل مقاومت آنتی بیوتیکی:
دلایل بسیاری وجود دارد که چرا میکروب ها به داروها مقاوم می شوند. اینها را می توان به علل بیولوژیکی و علل اجتماعی تقسیم کرد:

علل بیولوژیکی:
جهش ژنتیکی: به طور طبیعی در حین تکثیر میکروب ها جهش های ژنتیکی می تواند رخ دهد. گاهی این جهش ها می تواند منجر به ایجاد مقاومت دارویی گردد.
فشار انتخابی: میکروب هایی که حاوی ژن های مقاومت به آنتی بیوتیک می باشند زنده مانده و تکثیر می شوند. به مرور زمان این میکروب های مقاوم تبدیل به نوع غالب می شوند.
انتقال ژن: میکروب ها قادرند ژن های مقاومت را از دیگر میکروب ها کسب کنند. ژن هایی که مقاومت دارویی را کد می کنند، می توانند به راحتی بین میکروب ها منتقل شوند.
علل اجتماعی
اشتباه درتشخیص: اگر پزشک معالج عامل ایجاد کننده عفونت را تشخیص ندهد یا به صورت کور شروع به تجویز آنتی بیوتیک به بیمار نماید، این امر می تواند منجر به ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی شود.
استفاده نامناسب از داروها: اگر دوره ی داروهای ضد میکروبی به طور کامل تکمیل نشود، برخی از میکروب ها ممکن است زنده بمانند و مقاومت در برابر این دارو ایجاد کنند.
استفاده بی رویه از آنتی بیوتیک ها در دامداری: آنتی بیوتیک ها در دامداری ها بیشتر استفاده می شوند. استفاده از آنتی بیوتیک ها در حیوانات می تواند مقاومت به دارو را افزایش دهد. باکتری های مقاوم در برابر دارو ممکن است از طریق گوشت و محصولات خوراکی یا آب آلوده از حیوان به انسان منتقل شوند.
o عفونت های بیمارستانی: بیماران بستری در بیمارستان ها و بیماران در شرایط بحرانی، اغلب دوزهای بالاتری از آنتی بیوتیک ها را دریافت می کنند. استفاده مکرر از آنتی بیوتیک و تماس نزدیک بین بیماران، می تواند محیطی ایده آل برای گسترش میکروب های مقاوم باشد.
توجه داشته باشید که تجویز آنتی بیوتیک ها در بیماران سرپایی بدون اینکه به سلامتی آنان لطمه ای وارد کند، می تواند تا بیش از 30٪ کاهش یابد.

مطالعات متعدد نشان داده است که حداقل 50٪ از آنتی بیوتیک ها در مطب دکترها برای نوزادان به خاطر عفونت های تنفسی تجویز می شود، که اکثر آنها به آنتی بیوتیک نیاز ندارند.

نمونه هایی از مقاومت آنتی بیوتیکی:
مقاومت آنتی بیوتیکی در باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و انگل ها یافت می شود. برای هر یک از این گروه ها، تعدادی زیادی نمونه مقاوم وجود دارد. در زیر به ذکر چند نمونه از مقاومت آنتی بیوتیکی می پردازیم:

بیماری سل:Tuberculosis)TB)سل بیماری شدید تنفسی است که به علت عفونت باکتری به نام مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می شود. این باکتری معمولا ریه ها را تحت تاثیر قرار می دهد و چندین نوع از سل مقاوم به درمان شناسایی شده است. این گونه باکتری به درمان استاندارد آنتی بیوتیک پاسخ نداده و نیاز به درمان چند دارویی دارد که می تواند تا 2 سال ادامه یابد.
استافیلوکوک اورئوس مقاوم به متسییلین (MRSA): یک عفونت باکتریایی است که بیشتر در بیمارستان ها ایجاد میشود. در سال های اخیر عفونت MRSA به یک معضل بهداشت عمومی تبدیل شده است.
سوزاک: که عامل آن نایسریا گونوره بوده و یک بیماری منتقله از راه جنسی است و دومین بیماری مقاربتی است که معمولا در ایالات متحده گزارش شده است. به تازگی، اشکال مقاوم در برابر آنتی بیوتیک در این بیماری گزارش شده است.
ایشرشیا کلی (:(Escherichia coli که معمولا به عنوان E. coli شناخته می شود، باکتری شایع روده است و از طریق مواد غذایی منتقل می شود. این باکتری عامل اصلی عفونت های ادراری است.
ویروس نقص ایمنی اکتسابی انسان(HIV) : ویروسی است که باعث بیماری ایدز می شود. درمان اغلب نیاز به انواع مختلف داروهای ضد رتروویروسی دارد که می تواند اثرات جانبی ناخوشایند داشته باشد.
کاندیدا: کاندیدا آلبیکنس قارچی است که می تواند عفونت واژینال در خانم ها را ایجاد کند. طبق گزارش CDC، تقریبا 75٪ زنان در زندگی خود عفونت کاندیدایی را تجربه می کنند. کاندیدا می تواند به عوامل ضد قارچی مقاوم باشد، و مقاومت آنتی بیوتیکی در بیماران مبتلا به HIV بیشتر مشاهده می شود.
مالاریا: مالاریا یک بیماری ناشی از انگل است و سالانه در سراسر جهان عامل مرگ و میر حدود 1 میلیون نفر انسان می باشد. در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران وجود انگل های مقاوم در برابر دارو موجب می شود تا درمان با مشکل مواجه شود.

درمان مقاومت آنتی بیوتیکی

آنتی بیوتیک ها برای انواع خاصی از عفونت ها مورد استفاده قرار می گیرد اما متخصصان مراقبت های بهداشتی باید به دنبال راه های دیگری برای درمان بیماران باشند.
بعضی از میکروب های مقاوم، مانند سويه های TB، می توانند با ترکیبی از داروهای مختلف به جای یک مورد خاص درمان شوند. این نوع درمان را درمان چند دارویی می گویند.
در موارد دیگر، پزشکان و محققان ممکن است به دنبال یافتن شیوه های کاملا متفاوت و ابتکاری در درمان باشند. با توجه به مطالعات اخیر، باکتري مقاوم به دارو، Clostridium difficile را می توان با ویروس های شناخته شده باکتریوفاژها که “باکتری ها” را “می خورند” درمان کرد.
در جای دیگر، محققان کشف کرده اند که گروهی از باکتری های موجود در عضلات شکم زنبور عسل دارای خواص ضد میکروبی هستند. بنابراین، عسل می تواند به عنوان یک جایگزین بالقوه برای درمان عفونت های مقاوم به دارو مانند MRSA و E. coli استفاده شود.
محققان همچنان به دنبال آنتی بیوتیک های جدید هستند که در برابر میکروب ها موثر باشند. داروهای ضد میکروبی باید دقیقا همانطور که توسط متخصصین مراقبت های بهداشتی توصیه می شود استفاده شوند و تنها پس از تشخیص کامل مصرف شوند.

جلوگیری از مقاومت آنتی بیوتیکی

جلوگیری از ایجاد میکروب های مقاوم در برابر آنتی بیوتیک ها، بسیار مهم است.
متخصصین بهداشت عمومی باید در تجویز داروهای آنتی بیوتیکی دقت کنند و در صورت امکان از درمان های دیگری کمک گیرند.
بیماران باید دوره ی درمان خود را حتی در صورت بهبود ،کامل کنند زیرا ممکن است عفونت های ضعیف کشته شده باشند و دیگر عوامل بیماریزا زنده بمانند و مقاومت را ایجاد کنند.
بیماران نباید پزشک خود را برای تجویز آنتی بیوتیک تحت فشار قرار دهند. زیرا ممکن است یک داروی نامناسب تجویز کنند.
جلوگیری از گسترش میکروب ها با بهداشت خوب، از جمله شستشو دست به طور کامل و اطمینان از اینکه محل نگهداری مواد غذایی تمیز هستند انجام شود.

نگرانی اصلی جهانی از زمانی است که آنتی بیوتیک ها دیگر خواص آنتی بیوتیکی و ضدمیکروبی خود را از دست داده باشند و با هر بیماری جزئی انسان به مرگ تهدید شود.
تجزیه و تحلیل داده ها از 114 کشور مختلف در رابطه با هفت نوع باکتری رایج، سطح بالایی از مقاومت ضد باکتریایی در سراسر جهان را نشان داد .
سازمان جهانی بهداشت اقدام فوری و هماهنگ در بخش های دولتی و عمومی جامعه را به طور گسترده خواستار شده است.

ترجمه:مهسا رنجبر

گروه تحقیقاتی آزمایشگاه دکتر خسروشاهی

تاریخ انتشار:آذر96

برگرفته از: Medical News today